Τρίτη 31 Δεκεμβρίου 2013

Φώτα γιορτινά

    Παραμονή Πρωτοχρονιάς, δεκαετίες πριν.. Όλα γύρω στολισμένα, χαρούμενα, μαγικά, σαν να ξεπήδησαν από κάποιο παραμύθι: παιδιά που τραγουδούσαν, κόσμος που πηγαινοέρχονταν, εγκάρδιες ευχές, φωνές χαράς, δώρα και φώτα, πολλά φώτα...
     Παιδιάστικη κι αλλόκοτη  ευχαρίστηση: να κολλάω το πρόσωπό μου στο τζάμι και χνωτίζοντάς το ν' αντικρίζω  γύρω μου αμέτρητα φωτάκια ν' αναβοσβήνουν στο ρυθμό της γιορτής σκορπίζοντας μια μαγεία, που το χνωτισμένο τζάμι την έκανε ακόμα πιο εξωπραγματική, παραμυθένια. 
     Ε! Τί κι αν πέρασαν τόσα χρόνια! Είναι όλα ζωντανά και θα το αποδείξω επαναλαμβάνοντάς το!  Εμπρός, λοιπόν, στο τζάμι... 
   Μα... δεν ακούω φωνές ή τραγούδια. Ο κόσμος γύρω έχει ησυχάσει επικίνδυνα κι ούτε βλέπω -παρά μόνο λίγα- φωτάκια να λαμπυρίζουν μέσα στη νυχτιά...
Μερικά  κεράκια σιγοκαίνε... Ξωπίσω τους, μια σειρά ατέλειωτη από κεριά σβηστά.
    Ακόμα και το τζάμι δε χνωτίζει, ούτε με παγώνει στο άγγιγμά του. Ίσως επειδή έχει την ίδια θερμοκρασία με το σώμα μου... Τί έμεινε, λοιπόν, από τη λάμψη εκείνης της γιορτής;
   Ψάχνω βαθιά μέσα μου και –τι θαύμα!- ανακαλύπτω κάποια ψήγματα αγάπης κι ανθρωπιάς που διεφύλαξα αναλλοίωτα, καθώς όταν έβλεπα εκείνα τα γιορτινά φώτα, είχα υποσχεθεί πως δεν θα μεγαλώσω ποτέ και κάθε χρόνο τέτοιες μέρες θα γιορτάζω στο δικό τους ρυθμό.
     Ναι! Μπορώ ακόμα να σκορπίζω ευχές (έστω κι αν κάποιες μείνουν απραγματοποίητες), να αρθρώνω ένα "Ευχαριστώ" σ΄αυτούς που με τίμησαν με τη φιλία τους και μου προσέφεραν κάτι με αγάπη, να θυμάμαι κάποια απλά πράγματα γι΄αυτούς και να μπορώ να πω:  
Μια "Καλημέρα! Είμαι εδώ και σας σκέφτομαι!"...
Ένα "Μη φοβάστε! Αν είμαστε μαζί, θα τα ξεπεράσουμε όλα"...
Ένα "Συγγνώμην", που ξέχασα ή ντράπηκα να ζητήσω...
Ένα "Ευχαριστώ", που δίστασα ή δεν θεώρησα απαραίτητο να πω...
Κι ένα πολύ μεγάλο "Σας αγαπώ!"

 Χρόνια πολλά, φίλοι μου, Καλή χρονιά.

Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου 2013

Στον Προφήτη Ηλία, στα Ηλιοβούνια

  Στον εθνικό δρόμο Άρτας-Πρέβεζας, πάνω από το χωριό Πέτρα (μεταξύ Νέας Κερασούντας και Λούρου) υπάρχει το παλαιό μοναστήρι του Προφήτη Ηλία (γίνεται αυτοτελής μονή το 1720). Κτισμένο στην κορυφή του "Ηλιοβουνίου" (υψ. 560μ.), το μοναστήρι αυτό προσέφερε πολλά στους σκλαβωμένους Έλληνες στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, κυρίως με τη χρηματοδότηση σχολείων με 22.000 γρόσια το χρόνο. Αυτός ήταν ο λόγος που γνώρισε την καταστρεπτική μανία του Αλή πασά και του γιου του, Μουχτάρ. Οι καταστροφές της Μονής συνεχίστηκαν κατά τον πόλεμο του 1897 και ολοκληρώθηκαν με την πυρπόλησή της στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής.            
    Σ΄αυτήν προστέθηκε η φθορά του χρόνου, η μερική εγκατάλειψη (λόγω μεταφοράς της έδρας της Μονής το 1991 στην περιοχή "Φλάμπουρα"), αλλά και η  περίεργη κι εξοργιστικά βλακώδης συνήθεια των βανδάλων νεοελλήνων, που νιώθουν το υπέρτατο ηθικό χρέος να πληροφορήσουν τις επόμενες γενεές ότι "Litsa+Τoula=B.F.F.E." (!!!) χαράσσοντάς το πάνω στις τοιχογραφίες, μαζί με την -κοσμοϊστορικής σημασίας- ημερομηνία επίσκεψής τους στο χώρο...

  Δείγματα των σπουδαίων τοιχογραφιών: δεξιά ο νεομάρτυς 'Αγιος Γεώργιος ο εξ Ιωαννίνων και κάτω Η Πλατυτέρα των ουρανών στον τρούλο.

    Το πιο εντυπωσιακό πάντως είναι το σπάνιο και εξαιρετικής τεχνικής λίθόγλυπτο τέμπλο.
   
   
    Αν λάβουμε υπ΄όψη τις -φυσικές και ανθρωπογενείς- αντίξοες συνθήκες με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπο, είναι ευτύχημα το πώς αυτό το μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς έχει διατηρηθεί χωρίς σημαντικές φθορές. 
   
   Η ανάγλυφη εικόνα του Αγίου Γεωργίου θυμίζει την τεχνοτροπία της πρώιμης δυτικοευρωπαϊκής γλυπτικής.   
  Τα πλούσια νατουραλιστικά διακοσμητικά μοτίβα της πέτρας, συνεχίζονται συμπληρωματικά στο ξύλινο βημόθυρο, κάτω από το δαντελωτό  πέπλο της Ωραίας Πύλης

















  (Τα ιστορικά στοιχεία αντλήθηκαν από το Ημερολόγιον 2014, έκδ. Ιεράς Μητροπόλεως 
Νικοπόλεως και Πρεβέζης.)  

Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013

Θύμησες...

   Άλλοτε όμορφες, ευχάριστες, αφήνοντας ένα χαμόγελο ν΄απλωθεί στο πρόσωπό σου κι άλλοτε άσχημες,  θλιβερές, κάνοντας ένα δάκρυ να κυλήσει. Παραμονεύουν πάντα όταν προσπαθείς απεγνωσμένα ν΄ αντιστρέψεις για λίγο την πορεία του Χρόνου, για να καταλήξεις να παίζεις -τελικά- το δικό του βασανιστικό παιχνίδι... 

Η τέταρτη διάσταση*
Η νύχτα κυλά νωχελικά τα βήματά της
και του κεριού τ΄αδύναμο το φως
με δέος τρεμοπαίζει  στ΄ απόβρεχου το μυρωμένο αγέρι.

Είν΄ η στιγμή που από του ίσκιου τα τεχνάσματα
αντλούν  ζωντάνια  κι ανασαίνουν
  μύρια της νύχτας πλάσματα γλαυκά,
σωστά κεντήματα ατλαζένια.

Είν΄ η στιγμή που ο Χρόνος, ο ατέρμονας , αλλάζει ρου
και σ΄ οδηγεί σε Χώρους γνώριμους, του παρελθόντος.

Συνειρμικά, περνάς από τη φλόγα τούτη του κεριού
στη δάδα του κατακτητή, που ανάλωσε ό,τι  πόνεσες
και μέσα σου φουντώνει αβυσσαλέα η εκδίκηση.

Τη Δαρδανίδα**  σκέφτεσαι, που αφήκες πίσω σου
ατείχιστη, απροστάτευτη, της λήθης τρόπαιο!
Των Δαναών τον ανελέητο κλοιό λογάσαι  και το ολέθριο άτι…

  …Φύσα αγέρα… Την καταλύτρα φλόγα, σκόρπα την στα πέρατα
και σκέπασε με τ΄ άρωμα το λάγνο απ΄ τα λούλουδα
τις θύμησες που αναμόχλεψε ο Χρόνος…


*Τέταρτη διάσταση του Χώρου: ο Χρόνος (κατά τη Θεωρητική Φυσική)
** Δαρδανίδα (πόλη του Δαρδάνου) :  η Τροία

Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου 2013

Frozen heart!

     Το κρύο του χθεσινού πρωινού έκανε έναν σωλήνα αρδευτικού συστήματος να σπάσει και το νερό που πάγωσε να δημιουργήσει ένα σπάνιο γλυπτό πάνω στο συρματόπλεγμα περίφραξης του χωραφιού. Και το λιγοστό πρωινό φως, καθώς έπεφτε δειλά στο παγωμένο γλυπτό, τόνιζε τις αντιθέσεις σκοτεινών και φωτιζόμενων μερών του. 
    Με λίγη φαντασία, μέσα απ' αυτήν την εικόνα μπορούμε να δούμε να προβάλλει ένας ήρωας αρχαίας τραγωδίας, ή ένας άγγελος με ανοιγμένα φτερά.
     Λίγο φως, λίγη αγάπη θέλει μια ψυχή για να πετάξει..  Ακόμα κι αν είναι παγωμένη...

Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013

Τα χρυσά φύλλα της οδού Εσπερίδων


    Κατά την ελληνική μυθολογία, ο ενδέκατος άθλος τον οποίο έπρεπε να κάνει ο Ηρακλής (με εντολή του Ευρυσθέα), ήταν να πάρει τα "μήλα των Εσπερίδων": τους χρυσούς καρπούς που είχαν τα δέντρα που βρίσκονταν στον κήπο των θεών, στη χώρα του Άτλαντα. Και για να μην κλαπούν οι χρυσοί καρποί, η Ήρα ανέθεσε τη φύλαξή τους στις νύμφες Εσπερίδες και στον δράκοντα Λάδωνα, που είχε εκατό κεφάλια.

   Αντί να επιχειρήσω να μιμηθώ τον άθλο του ημίθεου (ποιός τα βάζει τώρα με έναν εκατοκέφαλο δράκοντα;..) βρέθηκα στην οδό Εσπερίδων που οδηγεί έξω από την πόλη της Άρτας σε μια περιοχή κατάφυτη κυρίως από δέντρα με εσπεριδοειδή.  
     Εκεί αντίκρισα έναν πλάτανο λουσμένο στο φως του φθινοπωρινού ήλιου, λίγο πριν τη δύση του.
    Φθινόπωρο και ηλιοβασίλεμα συνωμότησαν κι έδωσαν μια μαγική "χρυσή" απόχρωση στα φύλλα.
 
    Η θέα των "χρυσών φύλλων" είναι εντυπωσιακή, τόσο στη φυσική τους απόχρωση,
    όσο και στην "ψυχεδελική" εκδοχή τους:
 

Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2013

Φύλλα φθινοπωρινά


     "Το φθινόπωρο δεν έχει τα ίδια γούστα με το καλοκαίρι. Όσο δα για τη ζωγραφική του, δεν την παραδέχεται καθόλου. Όταν έρθει, τραβάει ολόισια στην εξοχή, στέκεται κοιτάζει και λέει:    
   -Μανία που την έχει το καλοκαίρι με το πράσινο! Δεν καταλαβαίνει πως αν έβαζε λίγο κίτρινο, θα ήταν όλα πιο ωραία; Και παίρνει αμέσως πράσινη και κίτρινη μπογιά, φτιάχνει χίλιες δυο κιτρινοπράσινες βαφές και χρωματίζει τα φύλλα."  (Από το βιβλίο: Παύλου Νιρβάνα -Δημ. Ζήση:  Ελληνόπουλα- Αναγνωστικό Γ' Δημοτικού, Ο.Ε.Δ.Β. 1947)

             ¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨
  Ο ερχομός του Φθινοπώρου δεν αντικατοπτρίζεται μόνο στη φύση, αλλά επηρεάζει βαθιά και τον ψυχικό μας κόσμο. Μια μελαγχολία μας πλημμυρίζει, στη θέα ενός φθινοπωρινού τοπίου.
  Κι  αν αυτό συμβαίνει  με μας τους "κοινούς θνητούς", οι -πιο ευαίσθητοι- καλλιτέχνες επηρεάζονται πολύ περισσότερο.
 Ζωγράφοι,. ποιητές, συνθέτες, φωτογράφοι και σκηνοθέτες έχουν αποδώσει με τα δικά τους εκφραστικά μέσα το πέρασμα του Φθινοπώρου.
    Ας δούμε, για παράδειγμα, τον πίνακα  Autumn Effect at Argenteuil (1873)  του  Γάλλου  ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Claude Monet (1840 –1926):
ή το A Wooded Path In Autumn του Δανού ζωγράφου Hans Anderson Brendekilde (1857-1942)
     Μια ματιά ακόμη στους πίνακες Autumn date  και Foggy Autumn του σύγχρονου (γεν.1955) Ρώσου Ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Leonid Afremov:

       Η μελαγχολία των φθινοπωρινών τοπίων προάγει την ποιητική έμπνευση.
       "Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι
        Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές
..."

γράφει ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης στην αρχή του ποιήματος «Ελένη» (ενότητα "Σποράδες" της συλλογής  Προσανατολισμοί, 1940). Ο δε λυρικός ποιητής Λάμπρος Πορφύρας (1879-1932), παρουσιάζει το "Θαλασσινό φθινόπωρο":
Θαλασσινό φθινόπωρο στον πάτο έχει σκεπάσει 
τις αστραπές των κοχυλιών και των φυκιών τα δάση.
Και μια θολούρα αδιάκοπη ποιός ξέρει πού ΄χει πάρει
τις αστραπές των κοχυλίων και των φυκιών το σμάρι 
Σαν κάστρα που ρημάξανε τα βράχια στο λιμάνι
μόν της μπόρας έμειναν οι γλάροι καπετάνιοι
Κι η χειμωνιάτικη νυχτιά μονάχα αυτή το ρίχτει
στην κυματούσα θάλασσα το σκοτεινό της δίχτυ.

    Η συγγραφέας παιδικών βιβλίων Φιλίσα Χατζηχάννα εκθέτει τα δικά της "Φύλλα":
Φθινόπωρο φθάνει, τα φύλλα όλο πέφτουν, θα πάνε ταξίδι πολύ μακρινό
Το ένα στη στέγη, το άλλο στον κήπο, το τρίτο σε κάποιο μικρούλι σχολειό.


   Στο ποίημα Ένας μικρός, γλυκός, παλιός Σεπτέμβρης του Ηλία Κατσούλη, που μελοποιήθηκε από τον Παντελή Θαλασσινό, διαβάζουμε: 

Ένας παλιός Σεπτέμβρης, φίλος αχώριστος
καθώς περνούν τα χρόνια γίνεται αγνώριστος.
Το κόκκινο ραγίζει στα μήλα της Ροδιάς,
κίτρινα πέφτουν φύλλα στον κήπο της καρδιάς.
Η νύχτα μεγαλώνει, δίχτυα στο φως απλώνει,
η νύχτα μεγαλώνει. 

     Στο χώρο της Μουσικής, το Φθινόπωρο δίνει στις νότες μια αίσθηση μελαγχολίας, τρυφερότητας ή νοσταλγίας. Εκτός από το ομώνυμο έργο του Antonio Vivaldi (μέρος των Τεσσάρων Εποχών), το Φθινόπωρο αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς συνθέτες του Ρομαντισμού -κυρίως- όπως ο Πολωνός Frédéric Chopin. Αρκεί η ακρόαση του "Βαλς Op.69, No.2" (http://www.youtube.com/watch?v=uw1sRq4iTkE) ή των ¨Σταγόνων βροχής" ("Raindrop" Prelude, Op.28, No.15, http://www.youtube.com/watch?v=6OFHXmiZP38) για να αισθανθούμε τη φθινοπωρινή ατμόσφαιρα να κατακλύζει την ψυχή μας. 
     Μια διαφορετική πιανιστική φθινοπωρινή εικόνα μας προσφέρει ο πιανίστας της New Age μουσικής George Winston με το δικό του Autumn (1980).

    Με φθινοπωρινό φόντο και -συνήθως- σύμμαχο τον έρωτα, έχουν γραφεί πολλά όμορφα τραγούδια. Απόψε φθινοπώριασε, τραγουδούσε το 1971 ο Μανώλης Μητσιάς, σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική Μάνου Χατζιδάκι (από το δίσκο "Της γης το χρυσάφι, http://www.youtube.com/watch?v=ev5FiO3ni5U). Ο Νίκος Γκάτσος, σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου (βασισμένη σε ένα μοτίβο του "Τριαντάφυλλου" του Μάνου Χατζιδάκι) υπογράφει και τα Δάκρυα του Φθινοπώρου: (http://www.youtube.com/watch?v=fN7I6jaJZCo)
Φθινόπώριασε κι έσβησε το ξανθό σου το αστέρι
φθινοπώριασε κι έγινε βορινό πια τ' αγέρι
        Ο λαϊκός τραγουδοποιός Γιώργος Μητσάκης στο τραγούδι Αν μιλούσανε τα σύννεφα, λέει:
Ήτανε Φθινόπωρο και τα φύλλα πέφτανε και ένα αγέρι φύσαγε κάπως δυνατό, 

ήτανε Φθινόπωρο και τα μαύρα σύννεφα χάιδευαν παράξενα το Λυκαβηττό.
Ήρθε και το σούρουπο και τα φώτα ανάψανε κι άδικα τα μάτια μου τον χαμό σου κλάψανε 
και το πάρκο έρημο κι η καρδιά μου άδεια, ζω με την ανάμνηση πονεμένα βράδια.


      Και o κατάλογος των φθινοπωρινών τραγουδιών συνεχίζεται... 
      Το πιο γνωστό, πάντως,  τραγούδι με θέμα τα φθινοπωρινά φύλλα, το έγραψαν ο  Γάλλος  ποιητής Jacques Prévert και ο -Ουγγρικής καταγωγής- Γάλλος  συνθέτης Joseph Kosma.  Πρόκειται για το Les feuilles mortes (Τα νεκρά φύλλα) που ερμήνευσε με την ξεχωριστή φωνή του ο ηθοποιός και τραγουδιστής Yves Montand στην κινηματογραφική ταινία του 1946 Les Portes de la Nuit. (http://www.youtube.com/watch?v=JWfsp8kwJto). Το τραγούδι αυτό γνώρισε μεγάλη επιτυχία και ηχογραφήθηκε πολλές φορές. Ας το ακούσουμε από τον κιθαρίστα και τραγουδιστή Eric Clapton::
    Ενσωματώνοντας στοιχεία απ΄ όλες τις άλλες τέχνες, ο κινηματογράφος έχει να επιδείξει πολλές όμορφες σκηνές με φθινοπωρινά θέματα. Τιμημένη με τα βραβεία Χρυσής σφαίρας ξενόγλωσσης ταινίας κι ερμηνείας, η Φθινοπωρινή Σονάτα (Hostsonaten, 1978) του Σουηδού σκηνοθέτη Ingmar Bergman, είναι ένα σπουδαίο δραματικό έργο, πάνω στο αιώνιο πρόβλημα της σύγκρουσης γονέων και παιδιών. H βαθιά στοχαστική ματιά του Bergman καθοδηγεί τις πρωταγωνίστριες Ingrid Bergman και Liv Ullmann, υπό τους ήχους της μουσικής του Chopin. Αν και οι λήψεις της ταινίας είναι κυρίως εσωτερικές (τονίζοντας την εσωτερικότητα των οικογενειακών σχέσεων), οι λιγοστές φορές που εμφανίζεται το φθινοπωρινό σκανδιναβικό τοπίο, είναι καταλυτικές.    


    Τέλος, με πρωταγωνιστές τους Richard Gere και Winona Ryder, η  Joan Chen σκηνοθετεί την αμερικανική ρομαντική δραματική ταινία Autumn in New York (2000), έχοντας στην εναρκτήρια σκηνή ως φόντο το φθινοπωρινό τοπίο στο Central Park.

Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2013

"Κουβέντα μ' ένα λουλούδι"

"Κυκλάμινο, κυκλάμινο
στου βράχου τη σχισμάδα
πού βρήκες χρώματα κι ανθείς
πού μίσχο και σαλεύεις
 
Μέσα στο βράχο σύναξα
το γαίμα στάλα στάλα
μαντήλι ρόδινο έπλεξα
κι ήλιο μαζεύω τώρα".
      Πολύ όμορφο πρέπει να ήταν το λουλούδι, που ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει το παραπάνω ποίημα. Αλλά και η "κουβέντα με το λουλούδι" που αποτύπωσα, νομίζω ότι δεν υστερεί σε ομορφιά...

Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 2013

Ενοικιάζεται σε φοιτητές!

    Κάθε Σεπτέμβριο για τους φοιτητές (ειδικότερα για τους πρωτοετείς, που λόγω σπουδών πρέπει να μετακομίσουν σε άλλη πόλη) η ανεύρεση του καταλληλότερου διαμερίσματος έχει την τιμητική της. Δύσκολη η διαδικασία της επιλογής, αφού χρειάζεται πολύ υπομονή και ψάξιμο. Κι αυτό επειδή η τιμή του ενοικίου δεν είναι το μοναδικό κριτήριο επιλογής.
  Πρέπει να εξασφαλιστεί ότι το διαμέρισμα ικανοποιεί κάποιες ανάγκες του φοιτητή: να φωτίζεται καλά, να μην έχει κοινόχρηστα, να βρίσκεται κοντά στη σχολή ή σε στάση αστικού...
   
  - Εγώ μάλλον θα καταλήξω σ΄αυτό εδώ το ρετιρέ: ωραίο είναι, κοντά στη στάση βρίσκεται, ήλιο έχει... Είναι βέβαια λίγο ακριβό το ενοίκιο, αλλά εγώ σε ισόγειο, δε μπορώ να μείνω...
 -Εγώ, συμφοιτήτρια, δεν αποφάσισα ακόμη. Το δικό μου διαμέρισμα θέλω απαραίτητα να έχει  μεγάλο μπάνιο...

Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 2013

Sapore di sale, sapore d' anguria

   "Sapore di sale, sapore di mare..." (=γεύση από αλάτι, γεύση από θάλασσα) τραγουδούσε ο Gino Paoli το 1963.  Ο πλανόδιος οπωροπώλης της φωτογραφίας, περιμένοντας το ferry-boat που θα τον περάσει απέναντι -όπου ελπίζει να ξεπουλήσει το εμπόρευμά του- προτείνει ένα γευστικό συνδυασμό, που στη σκέψη όλων μας, δένει υπέροχα: θαλασσινή αλμύρα και καρπούζι, "γαρνιρισμένο" με ξέγνοιαστη καλοκαιρινή διάθεση κάτω από τον καταγάλανο ελληνικό ουρανό και τον καυτό ήλιο!. "Sapore di sale, sapore d' anguria!...